Shkruar nga Bujar Leskaj 4 Shtator 2023

Shkruar nga Bujar Leskaj 4 Shtator 2023

Dje, në 3 shtator 2023, ishte 103 vjetori i Luftës së Vlorës, një ngjarje historike me rëndësi të jashtëzakonshme kombëtare, por edhe vendimtare për ekzistencën e shtetit shqiptar dhe mbrojtjen e identitetit tonë. Është për të ardhur keq që në këtë 103 vjetor të Epopesë së Vlorës, kjo ngjarje e lavdishme kaloi pa asnjë aktivitet nga pushteti vendor. Madje as nga pushteti qendror dhe Ministria e Mbrojtjes, nuk pati asnjë kujtesë, sepse Rama dhe të ngjashmit e tij e kujtojnë Luftën e Vlorës vetëm në kohë fushatash. Por Lufta e Vlorës shkon përtej interesave meskine të pushtetit. Lufta e Vlorës ishte një luftë, ku shqiptarët u ngritën në këmbë kundër pushtuesit të huaj, të bazuar vetëm në forcat e tyre, pa u ndihmuar ushtarakisht nga askush. Ajo zgjati tre muaj dhe ishte një lëvizje e madhe për të mbrojtur qytetin e Vlorës dhe Shqipërinë nga copëtimi total që do i bënin pushtuesit italianë. Si dje, në 3 shtator 1920, të shoqëruara nga tingujt e bandës së Shoqatës “Vatra” në SHBA, e cila kishte kompozuar vargjet e poetit tonë të madh, Ali Asllani: “Vlora, Vlora, bjeri më të lumtë dora”, çetat që morën pjesë në Luftën e Vlorës parakaluan në rrugët e qytetit, të kryesuara nga çeta e Velçës, e cila kishte numrin më të madh të dëshmorëve! Lufta e Vlorës konsolidoi Pavarësinë e Shqipërisë, ideuar e zbatuar nga Ati ynë i Kombit në 28 nëntor 1912, Ismail Qemal Vlora. Katër janë kulmet e historisë së shtetit shqiptar, të cilat ngjyrosin krenarinë dhe identitetin tonë kombëtar: Pavarësia (28 Nëntor 1912), shpallur nga Ati i Kombit Ismail Qemal Vlora, Epopeja e Skënderbeut (1443-1468), Lidhja e Prizrenit (1878) dhe Lufta e Vlorës (1920). Lufta e Vlorës zgjati tre muaj dhe ishte një lëvizje e madhe për të mbrojtur qytetin e Vlorës, por edhe Shqipërinë nga copëtimi total që do i bënin pushtuesit italianë. Lufta e Vlorës ishte një ngjarje ku shqiptarët u ngritën në këmbë kundër pushtuesit të huaj, të bazuar vetëm në forcat e tyre, pa u ndihmuar ushtarakisht nga askush. Beteja për Vlorën (29 maj-3 shtator 1920) ishte një përballje krejt e pabarabartë e 4 mijë luftëtarëve shqiptarë të keqarmatosur, të ardhur nga të gjitha trevat shqiptare, por shumica lebër, të vetëorganizuar, pa mbështetje financiare dhe logjistike, me përjashtim të dashurisë dhe sakrificave të popullit të Vlorës, dhe mbi 22 mijë ushtarëve të rregullt, të armatosur deri në dhëmbë, të inkuadruar në dy divizione të një ushtrie ndër më modernet dhe të pajisurat e kohës, ushtrisë italiane. Lufta e Vlorës ngërthen një ngjarje historike të rëndësisë madhore kombëtare, e cila u tregua vendimtare për ekzistencën e mëtejshme dhe pavarësinë e plotë të shtetit të ri shqiptar, të formuar tetë vite më parë, por të gjymtuar nga pasojat e Traktatit të fshehtë të Londrës të 26 prillit 1915 dhe vënë në pikëpyetje nga ushtritë që përshkuan territorin shqiptar gjatë Luftës së Parë Botërore 1914-1918, një pjesë e të cilave vijuan të qëndronin edhe pas përfundimit të kësaj Lufte. Fitorja e Luftës së Vlorës festohet dhe duhet të festohet nga vlonjatët gjithmonë me po atë rëndësi që i jepet edhe 28 nëntorit 1912, pasi 3 shtatori 1920 është rishpallja e Pavarësisë Kombëtare të përmbysur nga Lufta e Parë Botërore. Në 2 shtator 1920 u liruan nga ishulli i Sazanit 1760 vlonjatë të internuar. Në këmbim të tyre u liruan edhe robërit italianë (rreth 1400 ushtarë dhe oficerë që mbaheshin në fshatin Vajzë e Tepelenë.) Në 3 shtator 1920 u festua me madhështi fitorja e Luftës së Vlorës. Çeta e parë që hyri në Vlorë ishte Çeta e Velçës, çeta që kishte më shumë dëshmorë në këtë luftë. Flamuri i fitores u ngrit po atë ditë, në 3 gusht mbi varrin e Ismail Qemalit, në Kaninë, nga një mysliman nga Jugu, major Ahmet Lepenica dhe një katolik nga Veriu At Shtjefën Gjeçovi. Sot, në 103 vjetorin e Luftës së Vlorës, do të doja të kujtoja të gjithë ata trima të Labërisë, Vlorës e Shqipërisë, të cilët derdhën gjakun e nuk i rreshtën kurrë përpjekjet për lirinë dhe pavarësinë e Shqipërisë. Do të doja të kujtoja të gjithë anëtarët e Komitetit të Mbrojtjes Kombëtare, Sali Bedini, Hamit Selmani, Duro Shaska, Hazbi Cano, Beqir Sulo, Ali Beqiri, Alem Mehmeti, Hysni Shehu, Qazim Kokoshi, Murat Miftari dhe Myqerem Hamzaraj. Do dëshiroja të kujtoja me nderim e respekt të veçantë kryetarin e Komitetit të Mbrojtjes Kombëtare: Osmën Haxhiu, busti i të cilit, ndonëse me shumë vonesë u vendos vjet pranë bashkisë. Sot do të doja të kujtoja me veneracion dhe Mehmet Selim Mallkeqin, i cili i dorëzoi komandës italiane ultimatumin e Luftës së Vlorës 1920. Për aktin e fortë të këtij luftëtari ne ende nuk kemi një përmendore në Vlorë. Ndiej keqardhje që përmendorja e kapedan Sali Vranishtit, ende nuk po vendoset në Vlorë! Sepse drejtuesit politikë dhe kapedanët e Luftës së Vlorës 1920 duhet të vendosen në Panteonin e Lirisë! Kjo do/duhet të ndodhë, sepse gjaku i luftëtarëve vlonjatë dhe të gjithë Labërisë,dhënë për liri e pavarësi nuk harrohet, nuk zhbëhet, e nuk zëvendësohet me pllaka e ngrehina betoni pa kuptim, sepse gjaku dhe mesazhi i patriotëve vlonjatë nuk harrohet, por nderohet e lartësohet.
Kronologjia e Luftës së Vlorës, “Termopileve shqiptare”:

  • 21 janar 1920: Kongresi i LushnjĂ«s, nĂ« tĂ« cilin u vendos sovraniteti i shtetit shqiptar.
  • NĂ« 10 mars 1920 pĂ«rfaqĂ«suesit e VlorĂ«s, tĂ« entusiazmuar nga vendimet e Kongresit tĂ« Lushnjes, formuan Komitetin “Mbrojtjes KombĂ«tare” dhe vendosĂ«n qĂ« çështja e VlorĂ«s tĂ« zgjidhej me armĂ«.
  • Pushtuesi italian nĂ« 9 maj bĂ«ri arrestime midis organizatorĂ«ve tĂ« rezistencĂ«s dhe nĂ« 16 maj shpalli gjendjen e jashtĂ«zakonshme nĂ« VlorĂ«.
  • Pushtuesi mĂ« 18 maj 1920 burgos patriotĂ«t Jani Minga, Muço Sharra, Dom Mark Vasa, etj.
  • NĂ« 18 maj nĂ« Mesaplik zhvillohet njĂ« mbledhje e madhe, ku vendoset tĂ« luftojnĂ« me ItalinĂ«.
  • Pas 3 – 4 ditĂ«ve mbahet njĂ« tjetĂ«r mbledhje nĂ« DĂ«rras tĂ« Beunit, ku morĂ«n pjesĂ« krahina e Mesaplikut dhe e KudhĂ«sit. Edhe kĂ«tu u kĂ«rkua tĂ« luftohej me pushtuesin.
  • Komiteti i “Mbrojtjes KombĂ«tare” i bĂ«ri thirrje parĂ«sisĂ« sĂ« VlorĂ«s tĂ« mblidheshin nĂ« njĂ« kuvend nĂ« Barçallla tĂ« Dukatit nĂ« 29 maj 1920.
  • Kuvendi i BarçallasĂ« vendosi njĂ« zĂ«ri fillimin e luftĂ«s deri nĂ« shuarje tĂ« njerĂ«s palĂ«. PĂ«r drejtimin e luftĂ«s kuvendi zgjodhi njĂ« kĂ«shill kombĂ«tar prej 30 vetash nga i cili doli Komiteti i “Mbrojtjes KombĂ«tare” prej 12 vetash.
  • PĂ«r drejtimin e luftĂ«s u emĂ«rua edhe Shtabi i LuftĂ«s dhe Komandanti i PĂ«rgjithshĂ«m i LuftĂ«s u emĂ«rua major Ahmet Lepenica, i cili nĂ« qershor kalon nĂ«nkomandant i pĂ«rgjithshĂ«m, pas emĂ«rimit tĂ« Qazim Koculit Komandant i PĂ«rgjithshĂ«m.
  • MĂ« 3 qershor 1920 nga Beuni, Komiteti “Mbrojtjes KombĂ«tare”, i drejtoi komandĂ«s sĂ« trupave pushtuese nĂ« VlorĂ« njĂ« ultimatum ku kĂ«rkonin tĂ«rheqjen e trupave italiane deri nĂ« 4 qershor, tĂ« cilin e pĂ«rcolli te komanda italiane Mehmet Selim Mallkeqi.
  • Pasi nuk erdhi asnjĂ« pĂ«rgjigje, mbrĂ«mjen e 4 qershorit forcat shqiptare sulmuan dhe çarmatosĂ«n tĂ« gjitha postat e karabinerisĂ« dhe karabinerĂ«t i mbajtĂ«n rob.
  • MĂ« 5 qershor 1920 sulmohen njĂ«kohĂ«sisht tĂ« gjitha garnizonet italiane jashtĂ« VlorĂ«s, tĂ« cilat u shpartalluan plotĂ«sisht. ItalianĂ«t lanĂ« 700 tĂ« vrarĂ« dhe 1500 robĂ«r.
  • MĂ« 9 qershor 1920 Komiteti “Mbrojtjes KombĂ«tare” i dĂ«rgon komandĂ«s italiane njĂ« promemorie tĂ« dytĂ« ku kĂ«rkohej largimi i pushtuesve.
  • Komanda italiane nuk iu pĂ«rgjigj promemories, prandaj Komiteti dhe Shtabi i LuftĂ«s vendosi tĂ« sulmojĂ« VlorĂ«n mĂ« 11 qershor.
  • Komiteti i “Mbrojtjes KombĂ«tare”, pas malit Barçalla nĂ« Dukat, malit tĂ« Beunit nĂ« VajzĂ«, nĂ« fazĂ«n e dytĂ« tĂ« luftimeve, rreth datĂ«s 15 qershor e vendosi selinĂ« e tij nĂ« DrashovicĂ«. Drashovica shpallet prefekturĂ« dhe Vlora nĂ«nprefekturĂ« qĂ« varej nga Drashovica. Prefekt emĂ«rohet Qazim Kokoshi. Neki Xheneti u emĂ«rua kryetar i GjykatĂ«s. Avdul Kuçi, emĂ«rohet Prokuror i PĂ«rgjithshĂ«m.
  • NĂ« 22 korrik 1920 forcat shqiptare sulmojnĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« dytĂ« VlorĂ«n.
  • Sulmi i forcave shqiptare qĂ« shpĂ«rtheu i furishĂ«m mĂ« 22 – 23 korrik 1920 e detyroi ushtrinĂ« italiane tĂ« kapitullonte.
  • MĂ« 17 gusht 1920 repartet e xhandarmĂ«risĂ« shqiptare hynĂ« nĂ« VlorĂ« dhe morĂ«n nĂ« dorĂ«zim administratĂ«n.
  • MĂ« 2 shtator 1920 u liruan nga ishulli i Sazanit 1760 vlonjatĂ« tĂ« internuar. NĂ« kĂ«mbim tĂ« tyre u liruan edhe robĂ«rit italianĂ« (rreth 1400 ushtarĂ« dhe oficerĂ« qĂ« mbaheshin nĂ« fshatin VajzĂ« e TepelenĂ«.)
  • MĂ« 3 shtator u festua me madhĂ«shti fitorja e LuftĂ«s sĂ« VlorĂ«s. VlonjatĂ«t e festuan gjithmonĂ« me po atĂ« rĂ«ndĂ«si qĂ« i jepej edhe 28 nĂ«ntorit 1912 dhe kishin te drejtĂ«.3 shtatori 1920 Ă«shtĂ« rishpallja e PavarĂ«sisĂ« KombĂ«tare tĂ« pĂ«rmbysur nga Lufta e ParĂ« BotĂ«rore.
  • Flamuri i fitores u vendos tĂ« ngrihet po atĂ« ditĂ«, mbi varrin e Ismail Qemalit, nĂ« KaninĂ«, nga njĂ« mysliman nga Jugu, major Ahmet Lepenica dhe njĂ« katolik nga Veriu At ShtjefĂ«n Gjeçovi. Sot 103 vjet mĂ« pas, ne pĂ«rulemi me nderimet mĂ« tĂ« thella pĂ«rpara dĂ«shmorĂ«ve tĂ« LuftĂ«s sĂ« VlorĂ«s, çetave nga çdo fshat i Lumit tĂ« VlorĂ«s, nga LabĂ«ria dhe tĂ« gjitha krahinat e ShaipĂ«risĂ«, 12 anĂ«tarĂ«ve te Komitetit Mbrojtja KombĂ«tare, me nĂ« krye Osman Haxhiun ose Osman Nurin siç i thoshte populli dhe komandantĂ«ve tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m tĂ« Trupave KombĂ«tare, Major Ahmet Lepenica dhe Qazim Koculi, kapedanit Sali Vranishti, heronjve, Zigur Lelo, Selam Musa Salaria, Kanan Maze, Sado Koshena, Mehmet Mallkeqi dhe dhjetĂ«ra komandantĂ«ve te tjerĂ«, qĂ« dhanĂ« jetĂ«n pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«! Data 3 shtator ende nuk Ă«shtĂ« festĂ« kombĂ«tare, megjithĂ«se nĂ« ndĂ«rgjegjen e popullit Ă«shtĂ« nga datat kulmore tĂ« historisĂ« sĂ« ShqipĂ«risĂ«, Ă«shtĂ« Lufta e heronjve qĂ« ranĂ« pĂ«r liri e na lanĂ« ShqipĂ«ri! NĂ« 50 vjetorin e LuftĂ«s sĂ« VlorĂ«s, luftĂ«tarĂ«t e saj u vlerĂ«suan nga regjimi i kohĂ«s, por me shumĂ« kufizime e mĂ«njanime tĂ« qĂ«llimshme pĂ«r arsye politike. Do tĂ« duhej tĂ« vinte demokracia dhe veçanĂ«risht presidentĂ«t e nderuar tĂ« RepublikĂ«s Bamir Topi, Bujar Nishani dhe Ilir Meta nĂ« 100 vjetorin e saj, qĂ« do tĂ« vendosnin nĂ« piedestalin mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« vlerĂ«simeve kombĂ«tare heronjtĂ«, drejtuesit, komandantet, dĂ«shmorĂ«t dhe figurat politike dhe shoqĂ«rore tĂ« kohĂ«s qĂ« mundĂ«suan kĂ«tĂ« LuftĂ« – Epope. Gjithashtu gjej rast tĂ« vlerĂ«soj studiuesit e historianĂ«t, Ago Agaj, qĂ« me librin e tij himn pĂ«r LuftĂ«n e VlorĂ«s paraqet njĂ« histori tĂ« gjallĂ« e tĂ« vĂ«rtetĂ« tĂ« asaj epoke si pjesĂ«marĂ«s e dĂ«shmitar i gjallĂ«;Profesor Bardhosh Gaçe, studiuesit Enver Memishaj (Lepenica), Prof. Dr. Muhin Çami, Viron Koka, Albert Habazaj e shumĂ« historianĂ« e publicistĂ« tĂ« tjerĂ«, tĂ« cilĂ«t kanĂ« vlerĂ«suar kĂ«tĂ« ngjarje kaq tĂ« rĂ«ndĂ«sishme nĂ« historinĂ« e popullit shqiptar. Lufta e VlorĂ«s duhet tĂ« pĂ«rkujtohet gjithmonĂ«, çdo vit, si ngjarja mĂ« e dytĂ« mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme pas Shpalljes sĂ« PavarĂ«sisĂ« nĂ« harkun kohor tĂ« viteve 1912 -1944. Lufta e VlorĂ«s Ă«shtĂ« skalitur nĂ« ndĂ«rgjegjen kombĂ«tare e nĂ« HistorinĂ« tonĂ«, si njĂ« ngjarje historike dhe me rĂ«ndĂ«si tĂ« jashtĂ«zakonshme kombĂ«tare dhe vendimtare pĂ«r konsolidimin e PavarĂ«sisĂ«, ekzistencĂ«n e shtetit shqiptar dhe mbrojtjen e identitetit tonĂ«. Lavdi dĂ«shmorĂ«ve, heronjve dhe kapedanĂ«ve tĂ« LuftĂ«s sĂ« VlorĂ«s 1920! GjithmonĂ« jemi dhe u mbetemi borxh LuftĂ«s sĂ« VlorĂ«s 1920 dhe Heronjve tĂ« saj!