Fytyra e Edi Ramës ka marrë një çerre të një disfatisti ende pa ardhur 25 prilli. Për këtë vranësi që i peshon mbi fytyrë, por ato kanalet e rrudhave që i përshkojnë faqet dhe ballin, përgjegjësinë e madhe e mban kandidatura e Bujar Leskajt në Vlorë. Pse? Se termet e Ramës nuk e trondisin dot Vlorën heroike të Bujar Leskajt. Ku është Bujar Leskaj është dhe Vlora dhe ku është Vlora është dhe Bujar Leskaj.
Deklaratat nëpër cepa rrugësh si xhepist apo në ndenjëset e prapme të makinës si “eskort-eshat” me telefona se ça bën “Leskua” në Vlorë janë një klithmë të asaj koshiencës dhe bindjes së tij se në Vlorë është rikthyer një titan, për të cilën ai mbart një frikë të trashëguar që kur Bujar Leskaj drejtonte Kontrollin e Lartë të Shteti. Ministrat dhe sekretarë të përgjithshme të shpurës së hajnisë së Ramës janë kallëzuar në prokurori për vjedhje të mëdha. Korrupsioni i tij 8 vjeçar u nxor sheshit nga Bujar Leskaj. Ishte po Leskaj që denoncoi aferat e koncesioneve dhe PPV-ve. Për të mos u keqkuptuar, këtë se ka bërë prej përkatësisë së tij historike si i djathtë, se për atë punë ka çuar edhe ish-ministra të qeverisjes së djathtë, por se i ka qëndruar besnik pozicionin, Kushtetutës dhe detyrimit të shqiptarëve për transparencë mbi shpenzimet e fondeve
Mbi të gjitha, Rama i druhet Bujar Leskajt për shkak se ai e di që Bujari nuk do i vjedh, as do bëjë pazare, por sepse ai do fitojë aty ku Rama vet nuk fiton dot kurrë, tek zemrat e vlonjateve. Pikërisht, kësaj fitoreje të sinqertë i druhet më së shumti, sepse allishverishet apo pazaret me vota do i hidhen ne erë në 25 prill pasi vlonjatët votojnë me zemër dhe jo me zarfa lekësh. Dhe zemrën e tyre e ka fituar Bujar Leskaj. Është Bujari që e njeh Vlorën në çdo pëllëmbë të shtrirjes së tij gjeografike, historike dhe kulturore dhe se potenca e tij patriotike dhe përkatësia vlonjate është armatura dhe banderola ku çdo qytetar vlonjate gjen veten e tij.
Por ç’di Rama për Vlorën, ky deputet kinse vlonjat?Përveç tapetit të lungo-mares, ai nuk e di se ata që kalojnë mbi atë sixhade betoni janë në gjendje të mjeruar. Se kontrasti i investimit të lungo mares me xhepat e vlonjateve është më i thellë se kanali i Otrantos dhe se po ta gërvishtës çik atë fasadën me të cilën e ka lyer Vlorën, zbulohet një qytet i lënë në harresë. Nëse do të bëhej një sondazh, furia e takimeve elektorale të Bujar Leskajt i përngjason një referendumi lokal në Vlorë dhe e vendos këtë kandidat në vendin e parë të të gjitha partive, sa i përket organizimit, nuancave kulturore me promovime librash mbi të gjitha tek thjeshtësia e të qenit vlonjat(që përbën fisnikëri) me të cilën Bujar Leskaj takohet me çdo qytetar. Ditari elektoral i Bujar Leskajt është “lungo-marja” e vërtetë ku gjendet ky qytet dhe vlonjatet në tërësi, për të cilët në 8 vite po të marrësh fjalimet e Ramës gjen vetëm të përmendur togfjalëshin “lungo-mare” se për vlonjatët as nuk i ka përmend e as nuk i ka konsideruar.
Bujar Leskaj në Vlorë është një nga kandidaturat më të forta me të cilat prezantohet e djathta, jo vetëm kaq por triumfi i tij do të jetë vula kryesore që do të shënohet në epitafin e gremisjes politike të Edi Ramës.
Botuar ne Gazeten 55, date 16 Prill 2021

Botuar ne Gazeten Shqiptare, date 13.03.2021 nga Ndriçim Kulla
Shpallja e emrave të deputetëve në listat përfaqëuese të partive në kuvendin e Shqipëisë, këto ditët e fundit, ka kthyer në vëmendje të publikut një problem shumë të madh për të cilin është folur herë pas here dhe për të cilin ndjeshmëria e ndërkombëtarëve ka qenë shumë e lartë. Përfaqësimi sa më dinjitoz i partive në demokracinë parlamentare është i barasvlershëm me alfën dhe omegën e demokracisë, ose praktikisht me zgjedhjen e njerëzve më të mirë si përfaqësues të popullit. Po e përsërisim këtë fjali të thjeshtë, pasi edhe pse është themelore, rrugës së parlamentarizmit shqiptar humbi dalngadalë kuptimin dhe gjurmët në lojërat elektorale. Kjo ishte arsyeja që Partia Demokratuike nisi një luftë të drejtë para do vitesh për dekriminalizimin dhe më pas kristalizimin e figurës së deputetit.
E para ishte një luftë që as duhet të ekzistonte fare, pasi nuk mund të kishte asnjë arsye që deputetët të kishin lidhje me dënimin dhe krimin.
E dyta është një luftë që duhet ende të vazhdojë për të arritur rezultatet që priten prej saj. E themi këtë se edhe listat që sapo janë prezantuar ndonse mund të kishin nevoj për ndonjë përmirësim të lehtë përgjithësisht në to mishërohen njerëz që plotësojnë dy përbërësit themelorë të parlamentarizmit dinjitoz: janë njerëz të zgjedhur në shumë arritje dhe cilësi administrative dhe karakteriale dhe nga ana tjetër, janë njerëz që përfaqësojnë vërtetësisht vlerat më të mira të zonës që përfaqësojnë.
E gjithë kjo simbiozë përfaqësimi, më erdhi menjëherë në mendje sapo mësova për një fakt sa interesant aq edhe të rrallë unik të kësaj kohe fushate. Përfaqësuesi i Partisë Demokratike për qarkun e Vlorës, zoti Bujar Leskaj, kishte shpërndarë në zonat e Vlorës , Sarandës, Konispolit dhe Delvinës, në takimet me popullin, libra të ndryshëm artistikë, filozofikë e të mendimtarëve shqiptarë.Jam i bindur se Edi Rama kreu i qeverisë së sotme që e ka shpurë qeverisjen për librin ,kulturën dhe arsimin në buzë të varrit nga, që është mësuar, që kënaqsinë e punës së tij në raport me qeverisjen për të cilin populli i ka dhënë mandatin ta ndaj me milonerët do ketë qeshur me ironi.
Nga gjithçka që kemi parë dhe dëgjuar këto 8 vjet nga qeverisja e tij unë mund supozoj se mund të ketë konsumuar edhe një bised të tillë me Taulant Ballën, Damian Gjiknurin apo ndonjë tjetër drejtues: ”Shiko, shiko, sa arkaik këta vazhdojnë me librat! Shikojmë punë tonë ne, këta le të vazhdojnë me avazin e librave dhe të mëndjes.
Përpara shok ,na duhen shumë ata që nuk kanë lexuar kurrë një libër ,të fortët ,oligarkët biznesëmenët me sa më shumë para, sepse libri të lë në vënd nuk të çon kurrë në pushtetin e parave .Paraja të çon në pushtet” . E mbuloi me batuta ,me egërsi dhe fotografi realitetin shqiptar duke krijuar një realitet alibik, duke zvënësuar realitetin e ëndërruar të shqiptarëve për dije , kulturë dhe ndryshim. Dhe vërtet një raport të tillë ka patur Qeveria e Edi Ramës me dijet dhe kulturën për këto dy mandate ,që ka adminstruar Shqipërinë. Prandaj nuk është aspak e zakontë diçka e tillë, përkundrazi unike. Por ne duhet të shohim më tej një fakti simbolik, qoftë kyt edhe propagandistik. Sepse edhe si propagandë ne kemi aq shumë nevojë si shoqëri dhe si komb të nxisim me cdo kusht dhe me të gjitha mjetet leximin dhe përhapjen e kulturës së dijes dhe filozofisë. Vetëm se një veprim i tillë, i kryer në një fushatë elektorale, merr një domethënie krej tjetër, hap një horizont krejt të ri. Në përputhje edhe me programin e partisë demokratike, që i mëshon fortësisht edukimit dhe mësimdhënies jo vetëm të brezit të ri, por edhe të gjithë sistemit-vend shqiptar, ky akt në një nga qarqet elektorale të vëndit tonë në këtë fushat zgjedhore konkretizon në mënyrë sa të thjeshtë aq edhe të drejtpërdrejtë këtë mendim: qeverisja e ardhme për të cilën Lulzim Basha konkuron për kryeministër duhet të jetë parësisht edhe qeveri e dijes dhe kulturës siç edhe ka premtuar. Akoma dhe më tepër bëhet i rëndësishëm ky fakt, për shkak se qeveria e sotme ka qenë një qeveri që jo vetëm e ka lënë pas dore arsimin dhe edukimin, por e kanë sakatuar dhe shkatërruar atë në mënyrën më përbuzëse. Politikat e saj jo vetëm nuk kanë nxitur asgjë, por kanë bllokuar edhe ato pak mundësi që kultura jonë kish krijuar në vite, psh atë tradit të mrekullueshme të panaireve që u nxi e u sabotua prej kësaj qeverie. Bie në kontrast një qendrim i tillë me arritjet e mëdha që Bujar Lekaj si Ministër i Kulturës pat arritur në kohën e tij. Zëri i librit u fut si zë i posacëm në buxhet, si kurrë ndonjëherë, filloi projektet prioritare të librave që do të realizonin rrjetëzimin e bibliotekave në cdo vend të Shqipërisë dhe për më tepër i dha udhë botimit dhe futjes në strukturën kurrikulare të mendimit shqiptar. Janë pikërisht antiteza, e kundërta e qasjes socialiste që nuk bëri asgjë, as edhe pas alarmit më të frikshëm e rrëqethës që ajo mund të merrte nga realiteti që tregoi një sondazh autoritar në vitin 2019, sipas të cilit në një milion shqiptarë nuk kanë lexuar as edhe një libër gjatë një viti. Kjo është kriza më rrënqethëse që ka krijuar qeveria “rilindase” e Edi Ramës jo vetëm në Shqipëri por në krejt kontinentin europian.
Në këtë kuptim, veprime të tilla të ngjallin shpresë se më në fund është arritur të kuptohet rrënja e të gjithë të këqijave të parlamentarizmit tonë, mungesa e përfaqësimit me njerëz të ditur, të kulturuar e të aftë. Vetëm se ky episod më la një mbresë po kaq të bukur e shpresëdhënës edhe për reagimin ose më mirë “mikëpritjen” që populli i zgjuar dhe dinjitoz i kësaj zone bëri dhuratës në dukje “të papritur” të kandidadit të vet. Kjo tregoi edhe njëherë se populli kërkon dhe dëshiron që të përfaqësohet nga njerëz të “masës” së vet, në kuptimin e vlerësimit dhe respektit për dijen dhe kulturën, për mësimin dhe edukimin. Vetëm kështu plotësohet ai binom njeri i zgjedhur-përfaqësues i popullit, që aq shumë e ka njollosur politikën tonë e për të cilën aq shumë po luftojmë të gjithë bashkë, intelektualë, shoqëria civile e përfaqësuesit ndërkombëtarë. Le të jetë ky një shembull i mirë fushate të vlertë dhe një etalon i çmuar krahasimi për përzgjedhjen, sjelljen dhe konceptin me të cilin duhet ti afrohet njerëzve cdo përfaqësues i tij. E në fund, le të jetë kjo parantezë e bukur elektorale, parathënia domethënëse e një premtimi që duhet të mbahet plotësisht në qeverisjen e ardhshme, nga kushdo palë qoftë: Shqipëria ka nevojë të rimëkëmbet ekonomikisht po aq sa ka nevojë të rimëkëmbë edhe qasjen e saj ndaj arsimimit dhe edukimit të njerëzve të saj.

Të dashur miq!
Ky seminar është veprimtaria e parë që konkretizon bashkëpunimin mes PD, Bordit të Intelektualëve dhe shoqërisë civile. Ky bashkëpunim do të jetë i vazhdueshëm, në dobi të palëve dhe interesit publik.
Nëpërmjet këtij seminari synojmë që shqetësimet dhe problematikat tuaja ti përcjellim në institucionet e reja pas 25 Prillit
Kam nderin të ndaj me ju disa mendime dhe të paraqes pjesë të programit të Partisë Demokratike për arsimin.
Arsimi është një nga fushat më të rëndësishme të çdo shoqërie dhe të çdo sistemi.
Përmes arsimimit shoqëritë dhe kombet u transmetojnë pjesëtarëve të tyre dijen, kulturën, trashëgiminë kulturore, vlerat përmes të cilave shkon përpara shoqëria.
Arsimi është një nga shtyllat kryesore të zhvillimit të një kombi, pasaporta integruese e tij në botën e qytetëruar ndaj kërkohet që ai të jetë sa më i përsosur dhe më i arrirë për të siguruar jo vetëm një të ardhme të mirë e të qëndrueshme të fëmijëve tanë, por dhe një përfaqësim dinjitoz të rinisë shqiptare në botë.
Arsimi krijohet përpara kombit dhe i paraprin procesit të ngjizjes dhe krijimit të tij, por është momenti kur krijohet shteti dhe lind përgjegjësia shtetërore që kujdeset për shtrirjen dhe mbarëvajtjen e tij në të gjithë vendin.
Ashtu siç ka ndodhur edhe në sistemin tonë shkollor, ndryshimet e shpeshta të bëra këto 30 vitet e fundit, kanë treguar se arsimi është munduar të përshtatet sa të mundë me ndryshimet sociale në vendin tonë, por edhe me ato globale. Por këto ndryshime nuk kanë qenë shumë të studiuara.
Eksperimentimi në arsim nuk është diçka e keqe, por kur ky eksperimentim kalon caqet hapësinorë dhe kohorë, atëhere ai bëhet i dëmshëm dhe ndikon negativisht.
Reformat e fundit në arsim dhe debatet që i kanë shoqëruar atë dëshmojnë për një rritje të ndërgjegjësimit të shoqërisë për problemet e arsimit dhe shkollës. Këto probleme duket se i përkasin gjithë shoqërisë dhe jo vetëm një pjese të saj. Por janë vënë re dhe po dalin në pah shumë problematika, të cilat në disa raste, nëse nuk trajtohen me seriozitetin e duhur mund të lënë pasoja të rënda në arsimimin e brezave.
Është trishtuese kur shikon nga politika që problemet e arsimit i trajton thjesht si çështje politikash dhe jo si qëllime me objektiva të qarta.
Do të dëshiroja këtu të citoja Kulturologun, Prof. Ndriçim Kulla, i cili shkruan: “Arsimi i ri, që duhet të zëvëndësojë arsimimin e dështuar të Edi Ramës duhet të ndryshojë nga qëlllimi i qartë që duhet të ketë. Ai duhet që të jetë një arsimim, i cili duhet të ndryshojë në mënyrë krejtësisht cilësore përmirësimin e arsimimit në vazhdimësi. Ai duhet të jetë një arsimim që duhet të përfshijë ose të forcojë në mësimdhënie edukimin pedagogjik, edukimin e munguar krejtësisht patriotik, edukimin familjar, por edhe edukimin europian. Branko Merxhani thoshte se Shqipërinë duhet ta kthejmë në fabrikë pedagogjike. Çfarë do të thotë kjo pjesë e formulave të neoshqiptarizmës e cilësuar 70 vjet më parë në realitetin e sotëm shqiptar, kur fëmijët tanë janë më tepër nën ndikimin e grupit paralel, se sa të shkollës dhe shoqërisë! Ndërkohë që pedagogjia sot më shumë se kurrë në kushtet e modernitetit teknologjik dhe në kohën e internetit dhe telefonisë celulare duhej të ishte një antivirus i gjallë për të ruajtur fëmijët nga efektet anësore të këtij zhvillimi të domosdoshëm është gati anemike për ti paraprirë një mbrojtje të tillë.”
Të dashur miq!
Partia Demokratike me programin e saj “Shqipëria Fiton Arsimin” përpiqet të mbushë dhe të rregullojë difektet e mbartura dhe të shkaktuara nga qeverisja e Ramës.
Plani i PD është një plan konkret, i zbatueshëm dhe larg premtimeve boshe por me angazhime konkrete dhe të realizueshme.
Ne do të sigurojmë tekste shkollore të reja falas, për 350 mijë nxënës. Po kështu fëmijët e të gjitha familjeve në nevojë do të përfitojnë paketa shkollore dhe tekste falas gjatë gjithë arsimit parauniversitar. Ne nuk do të lëmë asnjë fëmijë pa ndihmuar.
Ne do të rrisim me 60% pagat e mësuesve dhe as edhe një mësues nuk do të marrë më pak se 700 Euro në muaj rrogë. Kështu ne do sjellim më shumë të ardhura dhe mirëqenie për 35 000 familjet e mësuesve tanë të arsimit parauniversitar.
Nëpërmjet programit “Shqipëria fiton arsimin” ne do të ofrojmë program pas-shkollor dhe ushqim për orët shtesë e cila do t’ju vijë në ndihmë fëmijëve për përforcimin e dijeve të marra. Ky program do ti mbajë fëmijët të sigurt në shkollë dhe larg rrugës.
Ne do të sjellim arsimim cilësor për të gjithë. As edhe një nxënës nuk do të lihet pas dore e të diskriminohet. Ne do të arsimojmë çdo fëmijë, pavarësisht statusit të tyre social, ekonomik apo aftësive të kufizuara.
Pikënisje e programit tonë për Arsimin e Lartë është ligji i ri i Arsimit të Lartë.
Ky ligj i mirëkonsultuar, do t’i japë fund epokës së braktisjes së universiteteve publike nga qeveria.
Universitetit do t’i rikthehet autonomia funksionale dhe liria e spikatur akademike, përmes mekanizmave financiarë, ligjorë dhe akademikë.
Baza e zhvillimit të Arsimit të lartë të sanksionuar në ligj, do të jetë tregu i dijes në një konkurrencë të ndershme vlerash e arritjesh shkencore e akademike, midis institucioneve të arsimit të lartë publik dhe atij jopublik.
Rikonceptimi i programeve të Arsimit të lartë profesional, do të orientohet si prioritet për t’i dhënë fund diskriminimit e inferioritetit të diplomimit për profesione te ndryshme.
Me ne mësuesia do bëhet profesion i ekselentëve.
Në do të kërkojmë të arrijmë synimin sipas parimit, një Universitet-një kampus.
Një ligj i mirë ka nevojë për një financim të mirë.
Ne do ta bëjmë këtë. Se bashku me Lulzim Bashen do ta realizojmë këtë plan
Dyfishimi i buxhetit për arsimin e lartë, do të shoqërohet me projektin për Grante të dedikuara për IAL-të, me qëllim përmirësimin e infrastrukturës fizike, mësimore e kërkimore shkencore si dhe krijimin e Fondacionit shqiptar për shkencë, inovacion dhe zhvillim.
Pedagogu mbetet themeli i çdo arritje akademike, shkencore e diplomimi cilësor.
Ai është identikiti i Universitetit.
Me ne ai do të trajtohen si elitë dhe do të kenë përgjegjësi po si elitë, pa korrupsion, pa plagjiatura e fiktivitet.
Pedagogët do të mirëpaguhen, në një rritje page impresionuese përgjatë katër viteve, deri në 900 euro për lektor dhe 1300 euro për profesor.
Për ata do të atashohen fonde në bazë departamenti, për kërkim shkencor të gjithanshëm. Mbështetja e tyre në futjen e teknologjisë në mësimdhënie, do të jetë e vazhdueshme dhe shumëdimensionale.
Në universitetin tonë, Studenti nuk do të jetë më klienti, apo blerësi inkonjito i dijes, shpeshherë fallco. Ai do të jetë qendra e interesit mësimor dhe qëllimi themelor i punës dhe i funksionit akademik e shkencor të Universitetit.
Bursa e plotë për çdo student në ciklin e parë apo të dytë nga familjet me të ardhura nën 64 mijë lekë, do të jetë një ndihmë shumë e madhe për çdo student e familjet shqiptare.
Bursa 50% për studentët nga familjet me të ardhura mbi 64 mijë lekë, vendos një drejtësi sociale të duhur.
Praktika e paguar (30,000 lekë) për 10 mijë studentë, për një vit pasi mbarojnë universitetin, do t’i japë një mundësi të artë çdo të riu, për t’u integruar në tregun e punës dhe për t’i dhënë vlerë diplomës.
Ne do t’i japim fund diskriminimit universitar, duke shembur çdo barrierë formale komunitare, ekonomike, mesatareje që dëmton meritën, preferencën por dhe talentin e të rinjve tanë.
Me ne, çdo të riu do t’i mundësohet vazhdimi i shkollës së lartë.
Ne duam dhe do ta realizojmë që ata të studiojnë këtu, të bëjnë karrierë këtu, të zhvillojnë vendin e kombin.
Në programin tonë orientohet Krijimi i Akademisë së Ekselencës për financimin e më të mirëve drejt 15 universiteteve më të njohura të botës.
Njëherazi që do të synojmë, nëpërmjet ofertave konkrete, thithjen në ekzekutiv e administratë të atyre të diplomuar prej vitesh jashtë dhe negociimin e kontributeve për vendin, të atyre që financohen me bursa ekselence.
Komunitetit shkencor ne do t’i japim më në fund Ligjin e ri për Shkencën, inovacionin e zhvillimin por dhe financimin e duhur.
Akademia e shkencave do të shkojë drejt një depolitizimi total dhe reformimi ligjor e strukturor. Ndërsa Libri, si çelës dije, do të inkurajohet dhe do të mbështetet.
Ndërsa për Universitetin e Vlorës “Ismail Qemali” si derivim i programit kombëtar të Partisë Demokratike premtoj që:
1.Zhvillimi i Universiteti të Vlorës do të jete ne vemendjen e qeverise dhe do ti kushtohet nje rendesi e vecante.
2.Amendimi i ligjit të arsimit të lartë do t’i shërbejë UV “Ismail Qemali” për t’i dhënë më shumë liri akademike dhe autonomi financiare.
3.Rritja e buxhetit shtetëror për UV “Ismail Qemali” për mësimdhenien, kerkimin shkencor, laboratoret, etj
4.Përpilimi i një strategjie efiçente dhe koherente të arsimit të lartë do t’i shërbejë UV “Ismail Qemali” për të përmirësuar kapacitetet mësimore, pedagogjike dhe kerkimin shkencor.
5.Promovimi i degëve dhe studimeve akademike për të cilat ka më shumë nevojë ekonomia rajonale dhe sektorë te tjere strategjikë, siç është turizmi, ekonomia, inxhinieria navale, mekanike e elektrike, teknologjia e informacionit, shkencat detare, matematika, fizika, mesuesit etj.
6.Hapja dhe promovimi i studimeve doktorale të tjera në UV “Ismail Qemali” , rihapja e degëve të Akademisë Navale dhe Aviacionit.
7.Ulja e tarifave studentore për të gjitha ciklet e studimeve universitare, bachelor, studimet master dhe doktorature ne Universitetin e Vlores.
8.Ngritja e një rrjeti eficent shkollash profesionalene rajonin e Vlores per arsimimin e studenteve ne profesionet qe ka nevoje tregu i punes
9.Kthimi i subvencioneve për studentët ne nevoje dhe ofrimi i bursave shtese per studentet e shkelqyer ne Universitetin e Vlores.
Miqtë e mi!
Duke ju përshëndetur dhe duke ju uruar suksese në këtë seminar modest, dëshiroj t’ju shpreh angazhimin e kryeminisrit të ardhshëm, Lulzim Basha, se qeveria e PD do të bëjë ndryshimin e nevojshëm, për të cilin shqiptarët kanë kaq shumë nevojë.
Suksese!
Bujar Leskaj
(Fjala në seminarin e organizuar nga Bordi i Intelektualëve dhe Shoqërisë Civile në Qarkul e Vlores për çështjet e arsimit- Vlorë)

Botuar ne gazetën Mapo, datë 02.02.2021.
Procesi i përgatitjes, rishikimit, ekzekutimit, monitorimit dhe raportimit të Buxhetit të të gjithë shqiptarëve ka lejuar shkelje të rënda të disiplinës fiskale nga entet publike, sidomos gjatë viteve 2014-2020, në kundërshtim flagrant me kërkesat e Ligjit nr. 9936 datë 26.06.2008 “Për menaxhimin e sistemit buxhetor në Republikën e Shqipërisë”.
Edhe pse Buxheti i Shtetit për këtë vit është glorifikuar në ekstrem nga qeveria, shqetësimet e shprehura nga Banka Botërore, Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim dhe kohët e fundit edhe nga misioni online i Fondit Monetar Ndërkombëtar dëshmojnë se realizimi i parametrave kryesorë të këtij buxheti lë shumë për të dëshiruar. Institucionet ndërkombëtare i konsiderojnë objektivat e realizimit të të ardhurave buxhetore, të deficitit buxhetor, investimeve kapitale dhe borxhit publik si vështirësisht të realizueshme për këtë vit.
Dhe në të vërtetë, procesi i përgatitjes, rishikimit, ekzekutimit, monitorimit dhe raportimit të Buxhetit të të gjithë shqiptarëve ka lejuar shkelje të rënda të disiplinës fiskale nga entet publike, sidomos gjatë viteve 2014-2020, në kundërshtim flagrant me kërkesat e Ligjit nr. 9936 datë 26.06.2008 “Për menaxhimin e sistemit buxhetor në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar. Një papërgjegjshmëri e tillë, e ngritur në sistem, ka ulur ndjeshëm kredibilitetin e Buxhetit të Shtetit. Ky proces ka mundësuar marrjen e angazhimeve financiare (projekte të mëdha e të vogla, koncesione, PPP etj.), jo në përputhje me kuadrin rregullator në fuqi dhe krijimin e detyrimeve të mëdha të prapambetura, të cilat janë kthyer në mina lundruese me risk të jashtëzakonshëm mbi financat publike gjatë këtij viti 2021 dhe në vijimësi.
Dobësitë dhe thyerjet e sistemeve të kontrollit përgjatë të gjithë ciklit buxhetor, programimi i dobët, çeljet buxhetore, alokimet dhe rialokimet e fondeve jo gjithmonë të dokumentuara, pasuar me mos regjistrim të qëllimshëm të shpenzimeve, për të qëndruar në vlerën e buxhetit të miratuar, me marrjen e angazhimeve buxhetore nëpërmjet hapjes së tenderave ose nënshkrimit të kontratave, pa pasur në dispozicion fondet e miratuara në buxhet (rasti më i fundit flagrant, ai i Tunelit të Llogarasë), mos regjistrimi, regjistrimi pjesor apo regjistrimi jo në periudhën e duhur buxhetore të kontratave publike, si dhe raste të realizimit formal të shpenzimeve, kryesisht për investime, në fund të vitit, përbëjnë devijime të rënda të disiplinës së Buxhetit të Shtetit për vitet 2017-2020.
Një zotim absurd që ka goditur rëndë kredibilitetin e Buxhetit të Shtetit për këtë vit e përbën angazhimi qeveritar për realizimin me 10.6 për qind tejkalim, të të ardhurave buxhetore. Një tejkalim i tillë nuk është vërejtur deri tani në asnjë nga të gjitha 30 vitet fiskale ushtrimore 1991-2020. Mesatarja e tejkalimit të të ardhurave të Buxhetit (flasim për shifra absolute të ardhurash buxhetore në nivele 2.8-3.6 miliardë euro) ka qëndruar në 3-4 për qind më shumë, edhe në vitet më të mira të rritjes ekonomike (2002, 2008, 2018). Tejkalimi i të ardhurave me 10.6 për qind, si parashikim për këtë vit, është përcaktuar qëllimisht kaq i lartë nga qeveria (pa asnjë studim shkencor mbështetës për këtë nivel), në mënyrë që të deklarojë shpenzime të fryra në kohë pandemie dhe investime të larta publike, për të fituar pikë zgjedhore, përpara zgjedhjeve të përgjithshme parlamentare të 25 prillit 2021.
Mosrealizimi i këtij treguesi gjatë këtij viti do të përbëjë një gropë të madhe financiare, ku do të gremisen treguesit kryesorë makroekonomikë të vendit, si Borxhi Publik, Deficiti Buxhetor, si dhe investimet publike të reklamuara me butafori të madhe si më të mëdhatë e dhjetë viteve të fundit. Kultura më e thjeshtë dhe standard ekonomike dhe financiare ta do që në periudha krizash, gjëja më e paktë që mund të bësh, është të përmbash investimesh, për të korrigjuar raportin shpenzime-të ardhura, në favor të këtyre të fundit.
I pari që do ta ndiejë mosrealizimin dramatik të të ardhurave buxhetore për këtë vit, do të jetë treguesi i borxhit tonë publik, i cili do të katapultohet në pothuajse 100 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto (ose mbi 12.7 miliardë euro), së bashku me borxhin e padeklaruar të detyrimeve të prapambetura dhe pagesave nga zbatimi i kontratave të partneriteteve publik-privat. Sipas të dhënave zyrtare nga Ministria e Financave dhe Ekonomisë (https://www.financa.gov.al/wp-content/uploads/2020/11/Detyrimet-e-Prapambetura-Shtator-2020.pdf), që nga viti 2014 deri në vitin 2020, borxhet jashtë llogarive fiskale, zëri që përfaqëson detyrimet e prapambetura, arritën në 70 miliardë lekë në shtator 2020, ose 570 milionë euro. Një audit i brendshëm i Ministrisë së Financave dhe Ekonomisë gjeti se në vitin 2019, mbi 46% e faturave të detyrimeve të prapambetura nuk ishte kontabilizuar brenda afatit prej 30 ditësh në sistemin e Thesarit (SIFQ). Krijimi i detyrimeve erdhi nga keqfunksionimi i të gjithë zinxhirit, që nga procesi i planifikimit e deri te përdorimi i fondeve. Akumulimi i detyrimeve të prapambetura ka dalë jashtë kontrollit, kryesisht prej kapaciteteve të mangëta menaxhuese.
Detyrimet e prapambetura për periudhën 2014-2020 janë krijuar për disa arsye kryesore. Së pari, në shumë raste, kontratat për investime realizohen përtej parashikimeve buxhetore. Kjo po ndodh tani edhe me projektin e Tunelit të Llogarasë. Së dyti, autoritetet kontraktuese ndryshojnë destinacionin e fondeve nga një projekt në një tjetër. Skandali i mirëfilltë i fundit në këtë drejtim është ai i projektit të Rrugës Vlorë-Orikum, i denoncuar edhe nga Presidenti i Republikës. Shpesh, projekti i ri ka nevoja më të mëdha për financime dhe bëhet shkak për akumulim detyrimesh, duke anashkaluar rregullat e Buxhetit të Shtetit.
Ligji për Menaxhimin Buxhetor në Republikën e Shqipërisë është shumë i rreptë për marrjen e angazhimeve (firmosje kontratash) nga institucionet publike pa pasur fondet në dispozicion. Kur nëpunësi autorizues i njësisë së qeverisjes së përgjithshme merr përsipër angazhime jashtë fondeve të parashikuara në buxhet ose në kundërshtim me këtë akt apo akte të tjera ligjore, ai/ajo është përgjegjës për shlyerjen e detyrimit. Po ky ligj nuk është zbatuar asnjëherë dhe shumë persona duhet të hetoheshin, ndërkohë që deri më tani nuk është marrë as edhe një masë e vetme administrative.
Një gropë tjetër e madhe e hapur në menaxhimin e Buxhetit të Shtetit për këtë vit e përbëjnë pagesat për të 14 koncesionet dhe PPP-të ekzistuese, të cilat kapin shifrën tejet të lartë prej 118 milionë eurosh. Financat tona publike kanë vepruar deri tani me papërgjegjshmëri të skajshme dhe nivel të ulët profesionalizmi, jo vetëm në nënshkrimin e kontratave respektive, duke ia lënë pothuajse të plotë riskun Buxhetit të Shtetit, por edhe në administrimin e tyre. Kontratat koncesionare nuk regjistrohen brenda 5 ditëve nga nënshkrimi i tyre dhe nuk regjistrohen për vlerën e plotë të angazhuar. Konkretisht, sipas gjetjeve të auditimeve të KLSH-së, të zhvilluara gjatë vitit 2019, kontrata e koncesionit të rrugës së Arbrit është regjistruar 9 muaj me vonesë, kontrata e koncesionit për subvencionimin e mirëmbajtjes të autostradës Milot–Morinë është regjistruar rreth 3 vite me vonesë, kontratat e koncesioneve të incineratorëve regjistrohen të copëzuara vit pas viti dhe një kontratë e lidhur nga Bashkia Tiranë për ndërtimin e shkollave nuk rezulton të jetë regjistruar fare! Audituesit e KLSH-së kanë konstatuar se çeljet buxhetore të financimit të kërkuar për këto kontrata nuk përputhen me vlerat e kontraktuara, sipas viteve respektive.
Duke marrë në konsideratë që përgjatë këtij viti dhe në 4 vitet e ardhshme do të vihen në funksionim një numër i madh projektesh të reja koncesionare dhe PPP, në veçanti në fushën e infrastrukturës publike, pagesat për këto detyrime të krijuara rishtazi do të rriten me shifra shqetësuese, duke e rrezikuar seriozisht Buxhetin e Shtetit.
Pritshmëritë për uljen e të ardhurave tatimore edhe gjatë këtij viti, si pasojë e efekteve negative ende mbizotëruese mbi ekonominë tonë nga pandemia e Koronavirusit, sjellin një risk të shtuar për respektimin e kufirit të pagesave për koncesionet/PPP në nivelin e 5% të të ardhurave tatimore të vitit ushtrimor të mëparshëm, në kushtet kur pagesat faktike rezultojnë në tejkalim të planit të miratuar dhe në mos regjistrim të angazhimeve të ndërmarra në Sistemin e Informacionit Financiar Qeveritar (SIFQ) për kontratat e nënshkruara.
Duhet theksuar se gropat e mësipërme financiare të Buxhetit janë krijuar me vetëdije të plotë nga strukturat përgjegjëse të qeverisë së sotme, duke parashikuar një sërë aktesh normative korrigjuese, për të mbushur gropat kryesore, si mosrealizimi i pritshëm i të ardhurave buxhetore dhe i treguesit të investimeve publike. Për qeverinë e përfshirë nga ethet e garës zgjedhore, rëndësi ka nisja e shpenzimeve marramendëse elektorale, pa respektuar madje as edhe kufirin kohor buxhetor të datës 20 janar 2021 për të bërë çelje fondesh për projekte të reja. Shkelja e qëllimshme me të dyja këmbët nga ana e qeverisë, e kërkesave të Ligjit nr. 9936 datë 26.06.2008 “Për menaxhimin e sistemit buxhetor në Republikën e Shqipërisë”, i ndryshuar, do t’i sjellë financat publike të vendit në një rrezik real dhe të lartë të falimentimit dhe mospërmbushjes së detyrimeve të shërbimit të borxhit publik, kryerjes së investimeve të domosdoshme për rimëkëmbjen e ekonomisë, shmangies së risqeve të borxhit të stërmadh të pushtetit vendor, të borxhit të akumuluar tatimor dhe shpëtimit të skemës së sigurimeve shoqërore dhe pensioneve.
Vetëm fitorja e Partisë Demokratike në zgjedhjet e 25 prillit do të mund të rikthejë kredibilitetin e humbur në realizimin e Buxhetit të Shtetit për këtë vit dhe vitet në vijim. Programi ekonomik i kësaj partie, i prezantuar nga Kryetari Basha është realist, me shpirt patriotik, i mbështetur në burimet reale të zhvillimit të vendit dhe në avantazhet krahasuese të tij në rajon e më gjerë.
Programi do të sjellë ringritjen e familjes shqiptare dhe rikthimin e shpresës dhe perspektivës për rininë tonë. Ai mundëson, nëpërmjet subvencionimit të karburantit për operatorët turistikë, sprovën e parë për mbështetje direkte nga Buxheti i Shtetit për këtë sektor, i cili ka përbërë lokomotivën e eksporteve shqiptare të shërbimeve gjatë dekadës së fundit.
Programi ofron zgjidhjen e vetme dhe efektive të daljes nga rrënimi i afërt dhe i pashmangshëm i financave publike, ku ka çuar qeverisja e papërgjegjshme dhe e korruptuar e sektit Rama. Programi bazohet në rritjen e konsiderueshme të të ardhurave në Buxhetin e Shtetit për vitet 2021-2024, nga miradministrimi fiskal, disiplinimi i financave publike dhe luftës totale kundër korrupsionit dhe dukurive të kapjes së Shtetit, të denoncuara nga të gjitha institucionet ndërkombëtare dhe partnerët tanë strategjikë.
Bujar Leskaj

Në asnjë moment apo shans nuk do ketë një koalicion te PD me PS. Përndryshe do te ishte tradhti ndaj demokratëve dhe qytetarëve.
-Intervistë ekskluzive për KOHA JONE e Bujar Leskaj, drejtues i shtabit elektoral të PD në qarkun Vlorë-
Pyetja 1: Pse u kthyet në politikë kur ishit kryetar i KLSH, një organ kushtetues?
Bujar Leskaj: U riktheva, sepse ky rikthim është një sfidë. Unë do të veçoja dy parametra që e bënë vendimin tim të rikthimit në politikë të lehtë.
E para, situata ekonomike dhe politike e Shqipërisë, e cila në vitet e qeverisjes Rama është situata më e vështirë në gjithë vitet e tranzicionit, problematikat me administrimin e fondeve nga ana e kësaj qeverie, keqmenaxhimi i fondeve të qytetareve; të gjitha këto të denoncuara nga ana e KLSH që drejtoja.
Së dyti, Dashuria dhe përkushtimi që kam për qytetin tim, Vlorën.
Vlora është nga qytetet më të goditura nga qeverisja e Rilindjes. Mijëra të rinj të larguar në emigrim, mijëra intelektualë e profesionistë të zotë kanë braktisur pa kthim Vlorën dhe Shqipërinë.
Pas 8 vjet dështimesh, Rama mund të ofrojë vetëm më shumë dështime dhe fatkeqësi për familjet shqiptare dhe për Shqipërinë.
Qytetarët e Vlorës meritojnë ndryshim, meritojnë një qeveri ndryshe që punon për njerëzit, jo për veten. Qytetarët e Vlorës e meritojnë një qeveri të Partisë Demokratike. Vlonjatët meritojnë shërbestarë që t’i përfaqësojnë.
Rinia jonë meriton shpresë, meriton mundësi, meriton shansin të ndërtojë një jetë të lumtur në atdhe.
E, në rast se do t’i referohesha poetit tonë të madh, Ali Asllani, dashuria për Vlorën përmblidhet në vargjet e tij:
“Vlorën dhe Vlorën,
thelp e kam në zemër,
ditën e kam dritë,
natën e kam ëndërr…”
Pyetje 2: A mendoni se do të fitoni si opozitë e bashkuar në qarkun Vlorë?
Po! Rama e quan Vlorën bastionin e tij. Por nuk është kështu. Nuk kam asnjë dyshim që Rama dhe sekti rreth tij do të thyhen në Vlorë. Vlora ka ditur gjithmonë të bëjë ndryshimin dhe të kuptojë momentin kur nëpërkëmbet dhe prihet në besë.
Në historinë e Shqipërisë ndryshimet gjithmonë kanë ardhur nga Vlora. Vlora e ka kuptuar që sot nuk ka më arsye për të pasur iluzione. Rama e donte timonin i vetëm, e deshi të gjithë tepsinë për vete, e ka mbajtur vetë të gjithë tepsinë e pushtetit dhe cili ka qenë rezultati? Vetëm dështim, rrënim, papunësi, varfëri, emigrim.
Opozita e bashkuar do te dominojë në të gjitha qarqet, por goditjen më të fortë do e marrë nga Vlora, pasi ne dimë si të fitojmë. Ne kemi fituar edhe në 1992, edhe në 1996, edhe në vitin 2005. Do te fitojme edhe ne 2021!
Ne kemi besim te puna dhe programi ynë, te ndershmëria, me të cilën u drejtohemi qytetarëve, te përkushtimi që na karakterizon.
Ne kemi besim te zgjimi dhe ndërgjegjja e qytetarëve të qarkut të Vlorës, të cilët e kanë kuptuar vetëm duke bashkuar fuqitë tona, do të arrijmë shumë dhe do të kthejmë faqen në skenën politike të Shqipërisë. Sepse të gjithë së bashku mund të fitojmë luftën për të nesërmen, betejën për Shqipërinë, Vlorën tonë, bashkëqytetarët tanë.
Qytetarët kanë besim se Partia Demokratike do të sjellë për Shqipërinë përgjegjshmëri maksimale në drejtim, transparencë maksimale në vendimmarrje, ndershmëri e llogaridhënie në çdo rast.
Pyetje 3: Nga se druheni në këto zgjedhje; nga tentativa e Ramës për të blerë votat apo nga mundësia që t’i vjedhë nga kutitë?
Në të dyja rastet, si blerja e votës, ashtu edhe vjedhja e votës janë fyese dhe përçmuese për shqiptarët, për inteligjencën e tyre; për të ardhmen e tyre dhe të fëmijëve të tyre.
Një gjë është e sigurtë. Qoftë nga paniku i humbjes, qoftë nga korrupsioni që Rama dhe sekti i tij e kanë në gen, ata do të tentojnë të tjetërsojnë votën dhe vullnetin e lirë të qytetarëve shqiptarë.
Por qytetarët vlonjatë e qytetarët shqiptarë nuk do të pranojnë e as do të lejojnë më, të vidhet vullneti i tyre.
Ju garantoj se blerja e votës do të jetë një “mision i pamundur” për Ramën, pasi të gjithë e kanë kuptuar se duke shitur votën, pengojnë zhvillimin e vendit dhe të ardhmen e fëmijëve të tyre, duke nxjerrë një qeveri që nuk vjen nga vullneti i lirë i qytetarëve. Njërezit janë të varfër, por nga kontaktet në terren prej 3 muajsh shikoj një mllef për ta rrëzuar këtë qeveri, mllef i cili vjen nga ekonomia gjithmonë në rënie, keqmenaxhimi i arsimit dhe spitaleve dhe shumë arsye të tjera që janë të jetës së përditshme të qytetarëve.
Rama nuk do guxojë as ta blejë e as ta vjedhë votën në Vlorë përndryshe përgjigjja e qytetarëve do të jetë më e fortë se asnjëherë tjetër. Kujtoni historinë e Vlorës!
Pyetje 4: Rama e ktheu qytetin e Vlorës ne “Venecia”, pra të përmbytur. Mendoni se do t’ja kthejnë me votë kundër vlonjatet, apo do të vijë Rama e Gjiknuri dy ditë para votimeve t’ju nderrojnë mendjen?
Patjetër po! Arroganca e këtij pushteti në çdo qelizë është mëse e dukshme, njerëzit janë të lodhur dhe të rraskapitur nga kjo mënyrë qeverisjeje dhe trajtimi që u bëhet.
Bashkinë, e majta e drejton prej vitit 1997 dhe akoma qyteti mbytet sepse këta e kanë mendjen tek fasadat dhe jo investimet thelbësore. Sa për “ndryshimin e mendjes dy ditë përpara votimeve” e përmenda më sipër që qytetarët vlonjatë janë aq të zgjuar e të ndërgjegjësuar që t’u japin përgjigjen që meritojnë.
Vlonjatët e dinë që premtimet e tyre do të jenë thjesht “asfalte elektorale”, asfalti që do shtrohet do të jetë “baltë mbi baltë”. Vlonjatët e dinë që investimet e tyre në Vlorë janë veçse fasadë dhe në rast se do të “ndryshonin mendjen” dy ditë përpara zgjedhjeve, përsëri do të vidhen, përsëri do të përçmohen, përsëri do të fyhen, përsëri do të përmbyten.
Pyetje 5: Sa deputete mendoni se merr PD ne qarkun Vlore? Po si opozite e bashkuar?
Partia Demokratike bashkë me aleatët është e ndërgjegjshme që me punë do të marrë një rezultat shumë pozitiv. Partia Demokratike dhe opozita e bashkuar synojnë të marrin 6-7 deputetë. Vetëm ne si Parti Demokratike do të fitojmë 5-6 mandate.
Duket e vështirë por jo e pamundur.
Mundesitë janë për të marrë këtë rezultat.
Pyetje 6: PD nuk e merr dot e vetme pushtetin ndaj do të votoni në parlament për një qeveri PD-LSI apo PD-PS?
Në politikë “Kurrë nuk thuhet kurrë”! Por në rastin tonë kjo sentencë nuk vlen. Në asnjë moment apo shans nuk do ketë një koalicion te PD me PS. Përndryshe do te ishte tradhti ndaj demokratëve dhe qytetarëve.
Ne nuk bëhemi palë me këtë pushtet arrogant, i cili ka abuzuar me mbi 7 miliard euro fonde publike, me këtë pushtet që varfëroi shqiptarët, që vrau shpresën dhe që në shtatë vite shkaktoi hemoragjinë më të rëndë në historinë e Shqipërisë; largoi mbi 500.000 shqiptarë.
Ndersa aleanca me LSI do te funksionoje edhe pas zgjedhjeve në qeverisje!
Pyetje 7: Qeveria Rama mburret se e ka rregulluar turizmin në Zonën e Vlorës. Çfarë mendoni Ju?
Që të kesh turizëm duhet të kesh infrastrukturë. Që të kesh infrastrukturë duhet të kesh vizion. Që të kesh vizion duhet të kesh pergjegjshmëri. Që të kesh pergjegjshmëri duhet të kesh ndjeshmëri. Që të kesh ndjeshmëri duhet të kesh përgjegjësi. Që të kesh përgjegjësi duhet të kesh transparencë. Që të kesh transparencë duhet të kesh llogaridhënie.
Cilat nga këto ka sekti i Rilindjes?
Turizmi në Vlorë është në ditët më të vështira. Për vitin 2020 ka një rënie mbi 50% gjithashtu dhe sot në qoftë se nuk ndërhyn shteti me pjese nga paketa per ndihmë sovrane ose paketa të ndryshme do vuajmë një pasojë të pariparueshme në 5 vitet e ardhshme. Mos harrojmë se qeverive ju deshën 6 vjet për të bërë një Lungomare 3 km, duke i sjellë këtij sektori humbje të konsiderueshme nga 2013-2019.
Dhe nuk duhet te harrojme që ky projekt është bërë i gjithi me fonde te BE
Shikoni projektin për Sheshin e Flamurit në Vlorë. Është një projekt që PD e Vlorës e ka denoncuar si projekt korruptiv, por edhe si një projekt që humbet e zhduk kujtesën historike të qytetit e të kombit tonë.
Është një shesh jo i zakonshëm. Është Sheshi i kombit, i Shqipërisë, i Kosovës; është sheshi i gjithë shqiptarëve anembanë botës.
Është shesh i krenarisë sonë kombëtare. Dhe, në kuadër “të zhvillimit dhe të zhvillimit të turizmit”, ky shesh do të humbasë identitetin. Vlora do të humbasë krenarinë.
Në emër të zhvillimit të qytetit dhe atraksionit turistik simbolet do të zhduken për t’u lënë vendin Terminalit të autobusave, apo tezgave ambulante me çikërrima.
Për të mos folur pastaj për “investimet” e tjera turistike në Vlorë…
Rama nuk e do Vlorën, thjesht e ka manipuluar me strategjinë e tij, duke investuar shuma të mëdha, të cilat kanë sjellë abuzime akoma më të mëdha.
Ndërkohë që Partia Demokratike ka në programin e saj investime serioze për Shqipërinë dhe Vlorën. Dhe ndryshe nga sekti i Rilindjes, jo vetëm në turizëm, por në të gjitha fushat e jetës, ekonomi, arsim e shëndetësi ne do të bëjmë diferencën, me përkushtimin, punën, transparencën, llogaridhënien dhe integritetin.